Participatie van de gemeenschap. Maar hoe?
Mensen die gehoord en gezien worden, voelen zich veerkrachtig en actief
Mensen die gehoord en gezien worden, voelen zich veerkrachtig en actief. Maar hoe faciliteer je nou de gemeenschap, zodat zij met hun prioriteiten naar voren komen? Yvonne Heselmans en Darlington Rukodza geven je een paar mooie voorbeelden.
De laatste twee jaar hebben we veel aandacht gevraagd voor participatie van gemeenschappen. In onze ‘Theory of Change’ is gemeenschapsparticipatie een apart hoofdstuk. We geloven in de kracht van participatie door mensen om wie het gaat. Niet over mensen voor wie de verandering in gang gezet wordt, maar juist met hem. ‘It needs to be near and dear to them’.
Dit leidt niet alleen tot meer duurzame verandering die ingebed is de gemeenschap. Participatie is ook een doel op zichzelf want mensen die gehoord en gezien worden en zich kunnen uiten, voelen zich ook veerkrachtig en actief. Het geeft hun meer een gevoel van verbondenheid en waardigheid.
Deel van de gemeenschap
Echte participatie is: bij elke stap die je zet, maak je deel uit van de gemeenschap. Dit betekent dat de lokale partners participatie van de gemeenschap bevorderen zodra ze gaan nadenken over de verandering die nodig is in de gemeenschap.
Om zeker te weten dat de verandering – in de vorm van het project – verloopt zoals de gemeenschap bedoelde, is monitoring samen met de gemeenschap van belang. En om te begrijpen of de verandering gerealiseerd is zoals de gemeenschap voor ogen had, is het belangrijk om dit samen met de gemeenschap te evalueren. Samen kan je er dan van leren.
Prachtige bijeenkomst
Op 14 december 2024 hadden we met 75 Particuliere Initiatieven een prachtige bijeenkomst waarin we spraken over de kracht van participatieve aanpak van de lokale partners. Hoewel iedereen de stem van de gemeenschap van groot belang vond, zagen particuliere organisaties ook beren op de weg.
De belangrijkste vraag was, niet de ‘why’, niet de ‘what’, niet de ‘when’ of ‘the who’, maar ‘the how’. Hoe faciliteer je nu de gemeenschap zodat zij met hun prioriteiten naar voren komen? En dus niet de lokale partner, laat staan Nederlandse of Belgische organisaties.
Goede voorbeelden
Veel kunnen we hierin leren van lokale organisaties. In 2024 zagen we dat 70 lokale partners die een project bij Wilde Ganzen indienden, aangaven dat dit projectidee uit de gemeenschap kwam. Steeds vaker zien we bijvoorbeeld lokale organisaties die de gemeenschap faciliteren om samen de zorg voor kwetsbare buurtgenoten op zich te nemen. Of groepen ouders en docenten die zelf de prioriteiten aangeven wat de volgende stap voor de school moet zijn. De lokale partner faciliteert dit, maar neemt het niet over. We verzamelen nu deze goede voorbeelden om er samen van te leren!
En jouw partner?
Leren van andere organisaties over de hoe vraag
Toch, hoewel de Afrikaanse gemeenschap van oudsher zeer participatief zijn georganiseerd in de besluitvorming, is het niet altijd eenvoudig. Hoe zorgen lokale projectorganisaties er voor dat de gemeenschap van zich laat horen, met elkaar in dialoog gaan om tot een prioritering te komen? Hoe luisteren lokale partners open naar de gemeenschap zonder direct een waardeoordeel klaar te hebben of te luisteren met een filter (zoals: ‘Dit is het beste voor jullie’). Hoe zorgen ze dat het inclusief is? Een paar mooie organisaties zijn hier actief mee aan de slag:
Save the Children
Save the Children heeft negen principes uitgewerkt om op integere wijze ‘kinderparticipatie’ te faciliteren. We delen die graag met jou en hebben deze inzichten ook een op een vertaald naar 9 principes van ‘gemeenschapsparticipatie’.
- Save the Children: the nine basic requirements
- Nine principles for Ethical and Meaningful Community Participation
Firelight
Firelight heeft wereldwijd onderzoek gedaan naar hoe gemeenschappen zelf participatie en verandering zien en willen zien. Zij brachten in kaart wat gemeenschapsparticipatie en ‘verandering’ betekent voor de gemeenschappen die zijn geïnterviewd. Welke competenties, vaardigheden, houdingen vonden de geïnterviewde gemeenschappen dan belangrijk? En wat vonden ze belangrijk bij lokale organisaties als zij gemeenschappen faciliteren. Een inspirerend document.